Dotychczas utrata węchu przy katarze nie budziła szczególnych obaw, ponieważ była uważana za naturalną konsekwencję przeziębienia i zatkanego nosa. Jednak odkąd przy pandemii koronawirusa brak smaku i węchu stały się jednym z charakterystycznych objawów COVID-19, coraz częściej pojawiają się wątpliwości, czy – i w jakim stopniu – przeziębienie może pozbawiać nas tego zmysłu oraz czy brak węchu jest powodem do obaw.

Brak węchu przy katarze – co jest powodem?

Przyczyn kataru może być bardzo wiele, a do najczęstszych można zaliczyć alergię, mechaniczne podrażnienie nosa, przeziębienie czy grypę. W przypadku zakażeń wirusowych często dochodzi do zapalenia górnych dróg oddechowych: wirusy atakują błonę śluzową nosa, która zaczyna nadmiernie produkować wydzielinę. Utrata węchu i smaku przy katarze to często skutek uboczny tego stanu – receptory węchowe są zatkane przez zalegającą w kanale wydzielinę, przez co nie mogą tak sprawnie jak zwykle przesyłać informacji o zapachu, a my mamy wrażenie zmniejszonego odbierania zapachów z zewnątrz.

Całkowita utrata węchu przy katarze – czy jest możliwa?

Ze względu na to, że mechanizm utraty węchu w przypadku kataru jest prosty i skupia się na śluzówce nosa, nie powinno dochodzić do całkowitej utraty powonienia. Zazwyczaj mowa o małym lub znacznym osłabieniu węchu, a jeśli zupełnie nie czujemy zapachu przez ciężki katar, zmysł węchu powinien wrócić chociaż nieznacznie po opróżnieniu nosa z wydzieliny np. poprzez odciąganie kataru. Jeżeli jednak zupełny brak powonienia utrzymuje się długi czas, a węch nie wraca nawet w wyżej wymienionych przypadkach, warto skontaktować się z lekarzem, ponieważ przyczyna takiego stanu może być inna.

Inne przyczyny utraty węchu, czyli anosmii

Anosmia, czyli utrata węchu, może mieć wiele przyczyn, nie tylko związanych z zakażeniem wirusami grypy czy przeziębieniem. Co może powodować osłabienie tego zmysłu?

• polipy nosa – małe narośla (nie będące nowotworem), które rozwijają się w nosie i zatokach, nawet bez szczególnych objawów, mogą blokować kanał nosowy, przez co mechanicznie osłabiają węch;
• zatrucie szkodliwymi substancjami o wysokiej toksyczności. Rozpuszczalniki czy pestycydy mogą chemicznie uszkodzić węch;
• uszkodzenia nerwów węchowych w wyniku operacji lub przez uraz głowy;
• choroby neurologiczne, takie jak Alzheimera i Parkinsona;
• urazy mechaniczne nosa – mogą uszkodzić narząd węchu czasowo (do wyleczenia urazu) lub na dłużej – wtedy potrzebne będzie leczenie;
• zażywanie leków, które w skutkach ubocznych mają wymienioną utratę węchu;
• stosowanie niektórych używek (papierosów, kokainy);
• zarażenie COVID-19 – jego mechanizm atakowania zmysłu węchu może być inny niż przy zwykłym przeziębieniu i nie musi występować równocześnie z katarem.

Konsekwencje braku węchu – jaki ma wpływ na zdrowie?

Bezpośredni związek między utratą węchu a stanem zdrowia jako taki nie istnieje, jednak skutki osłabienia tego zmysłu już mogą negatywnie wpływać na organizm. Największym ryzykiem jest brak możliwości wyczucia zagrożenia, takiego jak dym świadczący o pożarze czy obecności gazu w pomieszczeniu. W przypadku jedzenia może dojść do zatrucia, kiedy nie dotrze do nas informacja, że dany produkt się zepsuł – najczęściej przed spożyciem ostrzega o tym właśnie węch. Brak apetytu z kolei może doprowadzić do niedożywienia, a w konsekwencji osłabienia całego ciała i zwiększenia podatności na wirusy i inne infekcje. Należy wspomnieć także o dyskomforcie psychicznym spowodowanym brakiem węchu.

Dziecko bez węchu – dziecko bez apetytu

Dla najmłodszych to może okazać się największym problemem. Na czas utraty powonienia warto zachęcać malucha do zjedzenia pełnowartościowych posiłków, dodając do nich kolorowe warzywa czy wymyślając oryginalne formy podania produktów (np. kanapki w kształcie zwierząt), aby zadziałać na zmysł wzroku i w ten sposób pobudzić apetyt, przekonać dziecko do jedzenia i uniknąć niedoborów w okresie wzrostu.

Przeczytaj także: czy katar to objaw Covid-19.