Rozwój mowy u człowieka zaczyna się już około drugiego miesiąca życia, jednak na pierwsze słowa dziecka będziemy musieli jeszcze poczekać. Kiedy dziecko zaczyna mówić? Wypowie je około drugiego roku życia. Wcześniej jednak usłyszymy, jak nasz maluch trenuje, czyli głuży i gaworzy. Obserwacja rozwoju mowy u dziecka jest fascynująca!
Spis treści:
- Kiedy dziecko powinno zacząć mówić – etapy rozwoju mowy
- Co może wzbudzić niepokój dotyczący nieprawidłowego rozwoju mowy?
Kiedy dziecko powinno zacząć mówić? Etapy rozwoju mowy
Rozwój mowy, podobnie jak np.nauka chodzenia, jest procesem, a więc przebiega w następujących po sobie etapach, w których jeden przygotowuje do kolejnego. Zdefiniowano cztery takie okresy, kiedy dziecko zaczyna mówić:
- okres melodii – do 1 roku życia dziecka,
- okres wyrazu – od 1 do 2 roku życia,
- okres zdania – od 1.5 – 2 do 3 roku,
- okres mowy swoistej – do 7 roku życia.
Nie zawsze rozwój mowy będzie przebiegał u wszystkich dzieci jednakowo. To kiedy pierwsze słowa dziecka wypadną z jego ust, związane jest z prawidłowym rozwojem narządów artykulacyjnych, percepcji słuchowej i rozwojem intelektualnym.
Okres melodii, czyli czas, gdy dziecko zaczyna gaworzyć
Pierwszym dźwiękiem, jaki wydobywa się z ust dziecka, jest krzyk, który możemy usłyszeć zaraz po porodzie. Będzie ono wykorzystywało ten sposób komunikacji jeszcze przez jakiś czas, żeby wyrażać swoje potrzeby lub… kontrolować opiekunów, którzy nie będą potrafili przejść obojętnie obok krzyczącej pociechy.
Około drugiego, czasem trzeciego miesiąca życia, usłyszymy pierwsze dźwięki gardłowe, tylnojęzykowe i tym podobne. Przypominają one odgłosy „gli”, „bli”, „ebw”, „agu”. To zjawisko nazywamy głużeniem. Zazwyczaj pojawia się wraz z rozwojem mięśni szyi i nauczeniem się przez dziecko trzymania głowy samodzielnie. Początkowo dźwięki te pojawiają się samoistnie, nawet u dzieci głuchych, co dowodzi, że nie są one wynikiem naśladowania zasłyszanych dźwięków. Nie są one też uwarunkowane kulturowo czy językowo – wszystkie dzieci wydają z siebie dźwięki w tym czasie w podobny sposób.
Głużenie z czasem zanika, zazwyczaj kiedy dziecko zaczyna gaworzyć. Okres ten zaczyna się od około szóstego miesiąca życia, czasem później, ale powinien pojawić się do ósmego miesiąca. W tym czasie możemy również zaobserwować, że dziecko rozumie pewne wyrazy, reaguje na mowę, intonację i nastroje opiekunów, a na podniesiony ton głosu rodziców może reagować płaczem. Gaworzenie to świadome powtarzanie zasłyszanych dźwięków wraz z intonacją. Będą to sylaby typu “ba”, “ma”, “la” czy “ta”, które jeszcze niewiele dla dziecka znaczą.
Dopiero około dziesiątego miesiąca życia zacznie je powtarzać bardziej świadomie oraz ćwiczyć się w tworzeniu własnych słów, zacznie wymawiać również samogłoski i pierwsze spółgłoski. Ten etap w rozwoju mowy dziecka nazywa się echolalią i będzie trwać do około pierwszego roku życia dziecka.
Pierwsze słowa dziecka, kiedy zaczyna mówić – okres wyrazu
“Mama”, “tata”, “papa” to pierwsze słowa dziecka, które zapoczątkują okres wyrazu w jego życiu, trwający od pierwszego do drugiego roku życia. Kiedy dziecko mówi mama, jest to wspaniały czas, który powoduje wiele chwil wzruszenia i radości. W tym czasie dziecko nauczy się rozumieć około 300 słów i pozna kolejne spółgłoski. Te zbyt trudne będzie zastępować łatwiejszą dla siebie do wymówienia wersją – dzieci w tym wieku mają tendencję do skracania i upraszczania wyrazów. W tym okresie dziecko porozumiewa się głównie za pomocą wypowiedzi jednowyrazowych.
Mam swoje zdanie
Dwulatek zna już i wymawia wszystkie samogłoski oraz większość spółgłosek. Tworzy również pierwsze zdania dwuwyrazowe, często pozbawiając wypowiadane słowa sylab, szczególnie tych trudnych do wymówienia, na początku lub końcu wyrazów. Rozróżnia znaczenia przeciwstawne.
Nim skończy trzy lata, będzie używać kilku wyrazów w zdaniach na początku wyłącznie twierdzących, ale w trakcie tego okresu pojawią się również pytania i zdania rozkazujące. Między drugim a trzecim rokiem życia nasz maluch nauczy się nawet do 1800 słów, chociaż będzie się posługiwał około tysiącem.
Rozwija się u niego również słuch fonematyczny, co oznacza, że nawet jeśli dziecko nie wymawia prawidłowo różnych głosek, to wie, jak prawidłowo one powinny brzmieć. Najczęstszym błędem w wymowie dziecka jest zamiana głoski r na j lub l. Kiedy tylko je wypowie, warto mądrze dziecko pochwalić.
Trzylatek wie, jak się nazywa, potrafi nauczyć się prostej zwrotki piosenki lub wierszyka i tworzyć proste zdania przyczynowe lub przyczynowo-skutkowe.
Okres mowy swoistej
To czas rozwoju mowy, który przypada na wiek od trzech do siedmiu lat, kiedy dziecko zaczyna mówić w sposób zupełnie zrozumiały, dziecko przestaje zmiękczać s, z, c i dz oraz zaczyna się wypowiadać gramatycznie. Oczywiście nie wszystko dzieje się od razu.
W tym okresie dziecko tworzy dziecięce neologizmy w postaci upodobnień, metatazy, czyli przestawiania głosek lub sylab oraz kontaminacji, czyli zlepiania kilku słów w jedno, na przykład “cukrować” czy “zabawkownia”. Jest ciekawy świata, zadaje wiele pytań, opanowuje technikę mówienia, buduje zdania złożone i zauważa pomyłki słowne.
Co może wzbudzić niepokój dotyczący nieprawidłowego rozwoju mowy?
Rodzice czy opiekunowie często mają wątpliwości, czy ich dziecko rozwija się prawidłowo. Zadają pytania o to, kiedy seplenienie jest jeszcze w normie, a kiedy należy udać się do logopedy. W większości sytuacji nasze obawy okazują się nieuzasadnione. Na kilka symptomów warto jednak zwrócić uwagę.
Jeśli w okresie melodii dziecko nie płacze, nie wodzi oczami, nie głuży i nie gaworzy, powinniśmy udać się do lekarza. Podobnie, gdy dziecko nie próbuje naśladować sylab.
W okresie wyrazu brak mimiki i reakcji na nią może wzbudzić naszą uwagę, a w okresie zdania, brak zadawania pytań i brak prób budowania prostych zdań.
W okresie mowy swoistej jąkanie u pięciolatka może być oznaką nieprawidłowości, a u sześciolatka nieumiejętność wymawiania r.
Jeśli zauważymy, że nie występuje okres, kiedy dziecko zaczyna gaworzyć lub mówić, nie pojawiają się pierwsze słowa, dziecko krzyczy, zamiast płakać lub słabiej komunikuje się od rówieśników, nie panikujmy. W większości przypadków może być to opóźnienie, które jest w normie rozwojowej. Przyjmuje się, że pewne odstępstwa mogą wynosić nawet sześć miesięcy. Problemy częściej pojawiają się u wcześniaków. Najlepiej w takiej sytuacji udać się do lekarza pierwszego kontaktu lub logopedy, którzy rozwieją nasze wątpliwości, skierują do neurologa lub zalecą odpowiednie ćwiczenia dla naszego malucha.
0 komentarzy